مبانی هنری قصه های قرآن-ج1-ص26

مدّعى، بلكه براى گزارشى از انديشه هاى اين مقوله، دست به قلم شده است. البتّه دراين گزارش، نوعى ارزيابى و داورى تا حدّ توان نيز ارائه مى شود، با اين هدف كه هنرمندان مسلمان، به خصوص تلاشمندان عرصه هنر دينى در صدا و سيما و ديگر رسانه هاى ديار ما، دست كم يكى از مآخذ بينش خود در قلمرو هنر را قصّه هاى قرآن بشمارند. بارى، پس از انقلاب مصر مباحثى نوين در باب قرآن، و از جمله قصّه هاى قرآنى، رخ نمود كه موافقان و مخالفان بسيار يافت. اين مباحث از سويى براى پاسخ گويى به نيازهاى نسل نوين و روشنفكران مذهبى، لازم مى نمود; و از ديگر سو شك هايى جدّى و گاه بنيان برافكن در نگرش كهن نسبت به قرآن و زمينه هاى مرتبط پديد مى آورد. جدّى ترين اثرى كه در باب قصّه هاى قرآن، در همين سمت و سو، رخ نمود، پايان نامه تحصيلى دكتر محمّد احمد خلف الله; با نام الفنّ القصصى فى القرآن الكريم بود. خلف الله از شاگردان دكتر امين خولى بود كه بذر اين گونه برداشت ها را در جان و ذهن شاگردانش كاشت. نگاه خاصّ او و شاگردانش در مصر به مكتب اُمَنا شهرت يافته است. دكتر خلف الله با اين اثر كه نخستين چاپش در سال 1953 ميلادى چهره گشود، موجى نو در عرصه پژوهش هاى قرآنى برانگيخت. اين اثر لبريز است از برداشت هاى نو، و البتّه به نظر ما نوعاً نادرست، درباره ماهيّت و انواع قصّه هاى قرآن. انصاف بايد داد كه اثر مزبور نكات ارجمند بسيار نيز دارد، همان گونه كه خطاهاى بزرگ هم مرتكب شده است. با اين حال، نقد آن به يك ستيز و جنگ تمام عيار منجرشدو پس از سال ها به ديگر سرزمين هاى اسلامى، از جمله ايران، هم دامن گسترد. اين ستيز، گذشته از ريشه اى كه در انديشه سياسى اسلام معاصر و چالش هاى مربوط به آن دارد، متأثّر از نظريّه خاصّ خلف الله است كه قصّه هاى قرآن را با تفسيرى