هنر-ج1-ص42

مى گفتند – . . . وقتى ايشان گفتند در ذهن ما قوى تر شد ، آن حرف اين بود كه
بگوييم : غنا كه در شرع اسلام حرام است ، اشاره به شكل ندارد بلكه اشاره به
محتوى مى كند . اصلا وقتى مى خواهيد به دنبال غنا بگرديد ، آن آهنگ را از لحاظ
شكل مطالعه نكنيد تا بگوييد حرام است يا حلال است ، بلكه آهنگ را به لحاظ
محتوى مطالعه كنيد . يعنى غنا يك امر محتوايى ست ، نه يك امر قالبى . اگر
شما با زيباترين ترانه ها يا هر كيفيتى يك محتواى توحيدى را بيان كنيد ، اين
حرام نيست . اما اگر مثلا با همان آهنگ متين و موقر همايون و با يك لحن خيلى
عادى يك چيز حرام و گناهى را بيان كنيد ، اين غناست . البته اين به عنوان فتوا
نبود . . . و ما هم مسجلا نمى گفتيم . . . ( 1 )

اين حرفى بود كه آن وقت براى ما مطرح بود لكن الان . . . آنچه مطرح است

اينست كه از قول امام نقل شد : كه ايشان در مورد بعضى از آهنگهايى كه حتى با
ساز همراه بود ، فرمودند اين مقدار اشكالى ندارد . . . چنين استنباط كرديم كه
نظر امام بر اينست كه : ساز بطور مطلق حرام نيست و ترانه هم همينطور . يعنى
ترانه اى كه محتواى درستى دارد و با يك ساز ملايمى همراه است ، اين اشكالى
ندارد . اما اگر يك ساز جلفى بود و محتواى نادرستى هم داشت ، هر كدامش موجب
حرمت مى شود .

البته اين را هم بايد عرض كنم كه سازها عموما انسان را مقدارى از حالت جد

خارج مى كند و از حق نبايد گذشت كه آهنگ اين چنين است . مگر آنكه آنچنان
محتوايى داشته باشد كه نگذارد ، مثل قرآن ، يعنى آهنگ قرآن اين هنر را دارد كه
. . . به آنچه قرائت شده جان مى دهد و آن را در نظر انسان برجسته تر مى كند و
كلمه به كلمه را در مغز مى نشاند ، مثل آبى در روح جريان پيدا مى كند ، لذا آن
حالت منفى ناشى از صداى خوش مثلا شيخ مصطفى اسماعيل