هنر-ج1-ص41

. . . اما در مورد موسيقى ، بايد اعتراف كنم هنوز در اين مسأله ما آن پاسخ

روشن و كامل را نداريم ، لااقل من ندارم . در گذشته [ ، و الان نيز بر آن عقيده
هستم] . روى اين جمله تكيه مى كرديم كه آهنگ مخصوص مجالس لهو ، گناه و حرام
است . . . آن وقتها ما فكر مى كرديم آهنگ هاى ترانه اى ، مخصوص مجالس لهو
است . . . اما دستگاهها ، فرض كنيم دستگاه شور يا ابوعطا يا همايون و امثال آن
چطور ؟ همه ى كسانى كه حنجره ى آنها يك نوايى را بيرون داده ، با يكى از همين
دستگاههاى دوازده گانه بوده است . پس اين حرام نيست و اصلا موسيقى همين
آهنگها و ريتم هاى مخصوص است . . . اينها حرام نيست مگر آن كه باز در لابلاى
آن يك چيزى بگنجانند كه آن حرام باشد . ( 1 ) و ( 2 )

بعدها يك حرفى پيدا شد كه خود ما هم ، بصورت يك احتمال مى گفتيم – وقتى كه

حضرت آقاى منتظرى در طبس تبعيد بودند . . . ايشان هم همين حرف را