الگوهای رفتاری امام علی (ع) و علم و هنر-ج1-ص66

از ابن خلكان نقل شده كه :

((جابر بن حيان كتاب بزرگى در حدود هزار صفحه در صنعت كيميا نگاشته كه مشتمل بر پانصد رساله از امام صادق عليه السلام در اين زمينه مى باشد)).

و نيز جرجى زيدان مى گويد:

((جابربن حيان از شاگردان امام صادق عليه السلام نخستين كسى بوده كه اساس ‍ شيمى جديد را بنا نهاده است .))

9 خطّ و خطاطى

الف روش زيبا نويسى

حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام به منشى خود عبيداللّه بن ابى رافع فرمود:

در دواتت ليقه بگذار زبانه قلمت را طولانى گردان ، بين سطرهايت فاصله بينداز، و حروفت را نزديك هم بنويس ، زيرا رعايت اين نكات بر زيبايى خط مى افزايد. (258)

ب روش تمركز فكرى خطّاط

و نيز آن حضرت عليه السلام نسبت به روش تمركز فكر براى خط نويسى به كاتب خود فرمود:

روى زمين بنشين ، و قلم را با انگشتانت بگير و چشمانت را در صورتم قرار ده تا هرچه مى گويم آن را در قلبت جاى دهى . (259)

روزى اميرالمؤ منين عليه السلام به بازار قصاب ها تشريف برده و آنان را از فروختن هفت چيز از گوسفند نهى كرد:

1 خون

2 گوشه هاى دل

3 سپرز

4 رگ نخاع

5 غده ها

6 خُصيه ها

7 آلت نرى

يكى از قصاب ها گفت :

يا اميرالمؤ منين ، سپرز و كبد يكى هستند و فرقى بين آنها نيست .

حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام به او فرمود:

چنين نيست ، اكنون دو ظرف آب برايم بياور.

دو ظرف آب ، و كبد و سپرزى براى آن حضرت آوردند، آنگاه فرمود:

كبد و سپرز را از وسط بكشافيد.

سپس دستور داد:

آنها را در آب بخيسانند.

چون چنين كردند ديدند كه كبد، سفيد شده چيزى از آن كم نگرديد، ولى سپرز سفيد نشده و تمامش مبدّل به خون گرديده و به صورت پوست و مقدارى رگ در آمد.

در اين هنگام آن حضرت عليه السلام به معترض رو كرده و فرمود:

اين را كه ديديد فرق آنها بود، كبد گوشت است و سپرز خون . (260)

سروى در مناقب آورده :

چهل زن نزد خليفه دوّم رفته از او از شهوت آدمى پرسش نمودند.

خليفه دوم گفت :

مرد داراى يك جزء و زن نُه جزء است .

پرسيدند:

پس چگونه است كه مردان از انواع زنان دائم و متعه و كنيز استفاده مى كنند ولى براى زنان جز يك مرد جايز نيست ؟!

خليفه دوم پاسخ اين سئوال را ندانست ، از اميرالمؤ منين عليه السلام سؤ ال كرد.

اميرالمؤ منين به آنان دستور داد:

هر كدام ظرفى پر از آب بياورند.

و آنگاه فرمود: همه آبها را در ظرف بزرگى بريزند.

و سپس به هر يك فرمود:

حالا هر كدامتان آبى را كه ريخته ايد بردارد.

گفتند: قابل جداسازى نيست .

امام على عليه السلام نتيجه گرفت كه اگر آن قانون نبود، فرق بين اولاد و نسب ممكن نبود و ميراث و نسب باطل مى گشت . (261)

هنگامى كه حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام بر اهل بصره پيروز گرديد و اسيرانشان را آزاد كرد بعضى از ياران آن حضرت به حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام عرضه داشتند:

چگونه خون هاى آنان بر ما حلال بود ولى اسيرانشان بر ما حرام ؟

حضرت على عليه السلام فرمود:

چگونه حلال باشد بر شما زنان و فرزندانى كه در مملكت اسلام و مسلمانان زندگى مى كنند، آنچه را كه دشمن در لشكرگاه خود بر جاى گذاشته براى شما غنيمت است ، ولى آنچه كه در خانه ها پنهان كرده بر شما حلال نيست .

و چون بر گفتار خويش اصرار ورزيدند آن حضرت عليه السلام براى آگاهى آنان فرمود:

پس بر عايشه (همسر رسول خدا) قرعه بزنيد، قرعه به نام هر كس در آمد عايشه را به او خواهم داد.

آنان به خود آمده توبه و استغفار نموده و از نزد آن حضرت خارج شدند. (262)

مردى نزد حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام آمده گفت :