الگوهای رفتاری امام علی (ع) و علم و هنر-ج1-ص40
فَهِيَ تَبْهَجُ بِزِينَةِ رِيَاضِهَا، وَتَزْدَهِي بِمَا اءُلْبِسَتْهُ مِنْ رَيْطِ اءَزَاهِيرِهَا، وَحِلْيَةِ مَا سُمِطَتْ بِهِ مِنْ نَاضِرِ اءَنْوَارِهَا، وَجَعَلَ ذلِكَ بَلاَ غا لِلاَْنَامِ، وَرِزْقا لِلاَْنْعَامِ، وَخَرَقَ الْفِجَاجَ فِي آفَاقِهَا، وَاءَقَامَ الْمَنَارَ لِلسَّالِكِينَ عَلَى جَوَادِّ طُرُقِهَا.
((زمين را بر موج هاى پرخروش ، و درياهاى موّاج فرو نشاند، موج هايى كه بالاى آن به هم مى خورد و در تلاطمى سخت هر يك ، ديگرى را واپس مى زد، چونان شتران نر مست ، فريادكنان و كف بر لب ، به هر سوى روان بود. سپس قسمت هاى سركش آب از سنگينى زمين فرو نشست و هيجان آنها بر اثر تماس با سينه زمين آرام گرفت .
زيرا زمين با پشت بر آن مى غلطيد و آنهمه سر و صداى امواج ساكن و آرام شده ، چون اسب افسار شده رام گرديد.
خشكى هاى زمين در دل امواج ، گسترده ، و آب را از كبر و غرور و سركشى و خروش بازداشت ، و از شدّت حركتش كاسته شد، و بعد از آنهمه حركت هاى تند ساكت شد، و پس از آنهمه خروش و سركشى متكبّرانه به جاى خويش ايستاد.
پس هنگامى كه هيجان آب در اطراف زمين فرو نشست ، و كوه هاى سخت و مرتفع را بر دوش خود حمل نمود، چشمه هاى آب از فراز كوهها بيرون آورد و آبها را در شكاف بيابان ها و زمين هاى هموار روان كرد، و حركت زمين را با صخره هاى عظيم و قلّه كوههاى بلند نظم داد، و زمين به جهت نفوذ كوهها در سطح آن ، و فرو رفتن ريشه كوه ها در شكاف هاى آن و سوار شدن بر پشت دشت ها و صحراها، از لرزش و اضطراب باز ايستاد.
نقش پديده هاى جوى در زمين
و بين زمين و جو فاصله افكند، و وَزِش بادها را براى ساكنان آن آماده ساخت ، تمام نيازمنديها و وسائل زندگى را براى اهل زمين استخراج و مهيّا فرمود، سپس هيچ جا از بلندى هاى زمين را كه آب چشمه ها و جدول نهرها به آن راه ندارد وا نگذاشت ، بلكه ابرهايى را آفريد تا قسمت هاى مرده آن احيا شود، و گياهان رنگارنگ برويند. قطعات بزرگ و پراكنده ابرها را به هم پيوست تا سخت به حركت درآمدند، و با به هم خوردن ابرها، برق ها درخشيدن گرفت ،
امّا از درخشندگى ابرهاى سفيد كوه پيكر، و متراكم چيزى كاسته نشد. ابرها را پى در پى فرستاد تا زمين را احاطه كردند، و بادها شير باران را از ابرها دوشيدند، و بشدّت به زمين فرو ريختند، ابرها پايين آمده سينه بر زمين ساييدند، و آن چه بر پشت داشتند فرو ريختند كه در بخش هاى بى گياه زمين انواع گياهان روييدن گرفت ، و در دامن كوهها، سبزه ها پديد آمد.
زيبايى هاى زمين
پس زمين به وسيله باغهاى زيبا، همگان را به سرور وشادى دعوت كرده و با لباس نازك گلبرگ ها كه بر خود پوشيد، هر بيننده اى را به شگفتى وا مى دارد. با زينت و زيورى كه از گلوبند گلهاى گوناگون ، خود را آراسته ، هر بيننده اى را به وجد مى آورد، كه فرآورده هاى نباتى را، توشه و غذاى انسان ، و روزى حيوانات قرار داده است . در گوشه و كنار آن درّه هاى عميق آفريد، و راهها و نشانه ها براى آنان كه بخواهند از جادّه هاى وسيع آن عبور كنند، تعيين كرد.))
امام على عليه السلام در خطبه 171 به ويژگى آسمان ها و ستارگان و زمين و نقش كوه ها در اعتدال حركت زمين فرمود:
اللَّهُمَّ رَبَّ السَّقْفِ الْمَرْفُوعِ، وَالْجوِّ الْمَكْفُوفِ، الَّذِي جَعَلْتَهُ مَغِيضا لِلَّيْلِ وَالنَّهَارِ، وَمَجْرًى لِلشَّمْسِ وَالْقَمَرِ، وَمُخْتَلَفا لِلنُّجُومِ السَّيَّارَةِ؛ وَجَعَلْتَ سُكَّانَهُ سِبْطا مِنْ مَلاَ ئِكَتِكَ، لاَ يَسْاءَمُونَ مِنْ عِبَادَتِكَ.
وَرَبَّ هذِهِ الاَْرْضِ الَّتِي جَعَلْتَهَا قَرَارا لِلاَْنَامِ، وَمَدْرَجا لِلْهَوَامِّ وَالاَْنْعَامِ، وَمَا لاَ يُحْصَى مِمَّا يُرَى وَمَا لاَ يُرَى ؛ وَرَبَّ الْجِبَالِ الرَّوَاسِي الَّتِي جَعَلْتَهَا لِلاَْرْضِ اءَوْتَادا، وَلِلْخَلْقِ اعْتَِمادا. إِنْ اءَظْهَرْتَنَا عَلَى عَدُوِّنَا، فَجَنِّبْنَا الْبَغْيَ وَسَدِّدْنَا لِلْحَقِّ؛ وَإِنْ اءَظْهَرْتَهُمْ عَلَيْنَا فَارْزُقْنَا الشَّهَادَةَ، وَاعْصِمْنَا مِنَ الْفِتْنَةِ. (146)