الگوهای رفتاری امام علی (ع) و علم و هنر-ج1-ص32

(( به خدا سوگند آيه اى نازل نشده در صحرا و يا دريا، در زمين هموار و يا در كوه ، در زمين و يا در آسمان ، در شب يا در روز، مگر اينكه من مى دانم در خصوص كدام شخص و براى چه چيز نازل شده است .)) (102)

6 و باز فرمود:

سَلُونى عَنْ كِتابِ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، ما مَنْ آيَةٍ وَ اَنَا اَعْلَمُ بِلَيْلٍ نَزَلَتْ اَمْ بِنَهارٍ، اءفى سَهْلٍ نَزَلَتْ اَمْ فى جَبَلٍ.

(( مردم از من از قرآن خداى بزرگ بپرسيد، زيرا هيچ آيه اى از قرآن نيست مگر اينكه من از ديگران آگاهترم كه در شب نازل شده يا روز در زمين هموار يا در كوه ها.))

راوى گويد: ابن الكوّاء در پشت سر من بود و گفت :

بگو مقصود از آيه :

و الذّارياتِ ذَرْوا فَلْحامِلاتِ وِقْرا فَالْجارياتِ يُسْرا فَالْمُقَسَّماتِ اَمْرا (103) چيست ؟

حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود:

واى بر تو، سئوال كن براى ياد گرفتن ، نه براى خوار كردن و اذيّت رساندن . و امّا منظور از آيه ((و الذّارياتِ ذَوْرا)) بادها است ، و منظور از ((والحاملاتِ وَقْرا )) ابرها است و معناى ((والجاريات يسرا )) كشتيهاست ، و مقصود از ((والمقسّمات امرا )) فرشتگان است .

بدين ترتيب سئوالات بيشترى از امام على عليه السلام پرسيد.

و پرسيد:

آيا بيت المعمور را ديده ايد ؟ آن چيست ؟

حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود:

آن ضُراح (104)است كه در بالاى هفت آسمان و در زير عرش قرار گرفته و هر روز تعداد هفتاد هزار ملك در آن داخل مى شوند و تا قيامت بر نمى گردند.

پرسيد:

كيستند آنها كه خداوند در حقّ آنها مى فرمايد:

اءَلَمْ تَرَ اِلَى الَّذي نَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللّهِ كُفرا وَ اَحَلُّوا قَوْمَهُمْ دارَ البَوارِ (105)

امام على عليه السلام فرمود:

ايشان فاجران قريش بودند كه من آنها را در روز بدر به هلاكت رسانيدم .

پرسيد: منظور از آيه :

الَّذي نَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِى الحَياةِ الدُّنيا وَ هُم يَحْسَبُونَ اَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعا (106) چيست ؟

حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود:

از آنهاست اهل حرورا ((خوارج نهروان ))

7 اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود:

بدان ، همه اسرار الهى در كتابهاى آسمانى است ، و تمامى آنچه در كتب آسمانى است در قرآن كريم موجود مى باشد.

و هر آنچه در قرآن است در سوره فاتحة الكتاب موجود مى باشد،

و هرآنچه در فاتحة الكتاب موجود است ، در بسم اللّه الرَّحمن الرَّحيم نهفته است .

و آنچه در باء بسم اللّه است در نقطه زير باء جاى گرفته است ،

و من همان نقطه زير باء هستم . (107)

8 ابن عبّاس گويد:

شبى على عليه السلام دست مرا گرفت و با خود به قبرستان برده و فرمود:

اى فرزند عبّاس بخوان ، پس من به خواندن بسم اللّه شروع كردم .

آنگاه حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام تا طلوع صبح از اسرار بسم اللّه صحبت نمود. (108)

بعد اضافه كرد و فرمود:

اگر شب افزوده مى شد ما هم سخن را در تفسير باء بسم اللّه مى افزوديم . (109)

باز فرمود:

لَوْ شِئْتُ لاَُقَرْتُ لَكُم ثَمانِي نَ بَعي را مِنْ مَعْنى الْباءِ.

((اگر مى خواستم هرآينه باز مى كردم براى شما از معناى باء بسم اللّه كه آن نوشته ها بار هشتاد شتر باشد.)) (110)

هر كس در روايات باقى مانده از امام على عليه السلام بحث كند يا نهج البلاغه به خصوص خطبه هاى 1 و 2 و 91 و 182 و 165 را مطالعه كند به اين حقيقت اعتراف مى كند كه چونان حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام كسى نتوانسته ((خداشناسى )) را در ابعاد گوناگون و با روش هاى مختلف به جهانيان عرضه كند (111).

و در فِرَقِ اسلامى ، سرآمد فرقه معتزله ، كه ادّعا دارند، علم كلام را مردم از آنها آموخته اند ((واصل بن عطا)) است .

و او شاگرد عبداللّه پسر محمّد حنفيّه و محمّد حنفيّه نيز شاگرد پدرش ‍ اميرالمؤ منين على عليه السلام است .