الگوهای رفتاری امام علی (ع) و علم و هنر-ج1-ص15
پس نه اهل امانت است و نه آن . يا كسى است كه آزمند لذّت ها و فرمانبردار شهوات است و يا كسى است كه به مال اندوزى شيفته مى باشد و از دعوت كنندگان به دين نيست و شبيه ترين چيز به چهار پايان است ، آرى دانش اين چنين با مرگ صاحبانش از ميان مى رود.))
|ثُمَ قالَ: اللَّهُمَّ لا تَخْلُو الاَْرْضَ مِنْ قائِمِ بِحُجَّةٍ إ مّا ظاهِرا مَشْهُورا وَ اِمّا خائِفًا مَغْمُورا، لِئَلاّ تَبْطُلَ حُجَجُ اللّهُ وَ مي ثاقُهُ، كَمْ وَ اءيْنَ ؟ اءولئِكَ الاَْقلُّونَ عَدَدا، وَ الاْ ءَعْظَمُونَ قَدَرا، بِهِمْ يَحْفَظُ اللّهُ حُجَجَهُ حَتّى يُودِعُها فى اَشْباهِهِم ، هَجَمَ بِهِمُ الْعِلْمُ عَلَى حَقائِقِ الاُْمُورِ.
فَباشِرُوا رُوحَ الْيَقي نِ، وَ اسْتَلانُوا ما آسْتَوْعَرَ الْمُتْرَفُونَ و اءنِسُوا بِما اسْتَوْحَشَ مِنْهُ الْجاهِلُونَ، صَحِبُوا الدُّنْيا بِاءبْدانٍ اءرْواحُها مُعَلَّقَةٌ بِالَْمحَلِّ الاَْعْلى ، يا كُمِيْل ، اءُولئِكَ خُلَفاءُ اللّهِ فى اءرْضِهِ، وَ الدُّعاةِ اِلى بدي نِهِ، آه ، آه ، شَوْقااِلَيْهِمْ وَ اِلى رُؤْيَتِهِمْ، وَاسْتَغْفِرُوا اللّهَ لَناوِلَهُمْ.|
آنگاه فرمود:
(( پروردگارا، زمين تهى نمى ماند از كسى كه حجّت و دين خدا را برپا دارد و آن كس يا آشكار ومشهور است و ياترسان (( بر اثر تَبَه كارى )) و پنهان است .
تا اينكه حجّت ها و پيمان خداوند باطل نگردد. اينان چقدرند و كجايند.
آنان از لحاظ شماره اندكند و از جهت قدر و منزلت با عظمتند. پروردگار با آنها حجّتهاى خويش را حفظ مى كند تا اينكه آنها اين حجّتها را در مانندهاى خود بسپارد.
دانش و بصيرت با هم براى حقايق امور به آنها روى آورده . پس آنها روح اليقين را لمس كرده اند و آنچه را كه ناز پروردگار به نعمت دشوار مى دانند آسان شمرده اند و به آنچه كه از آن نادانها وحشت كرده اند، خوى گرفته اند و با بدنهايى كه روحهاى آنها به جاى بسيار بلند آويخته است در دنيا زندگى مى كنند.
اى كميل ، اينان جانشينان پروردگار در روى زمين هستند و دعوت كنندگان به دين او مى باشند. آه ، آه ، بسيار اشتياق به آنها و به ديدار آنها دارم .))
شريك عبداللّه بن ابى نَمِز روايت كرده است از سعيد بن مسيّب كه على بن ابيطالب عليه السلام فرموده است :
|إ نَّ مِنْ حَقِّ الْعالِمِ اءنْ لا تُكْثِرَ عَلَيْهِ الْسُؤ الَ، وَ لا تُعَنِّتَهُ فى الْجَوابِ. وَ لا تُلِحَّ عَلَيْهِ اِذا كَسَلَ، وَ لا تَاءْخُذَ بِثَوبِهِ اِذا نَهَضَ وَ لاتُشي رُ اِلَيْهِ بِيَدِكَ، وَ لا تُفْشِىَ لَهُ سِرّا.
وَ لا تَغْتاوِبَنَّ عِنْدَهُ اءحَدا وَلا تُطْلُبَنَّ عَثْرَتَهُ، فَاِنْ زَلَّ انْتَظَرْتَ اءوْبَتَهُ، وَ قَبِلْتَ مَعْذِرَتَهُ، وَ اءنْ تُوَقِّرَهُ، وَتُعَظِّمَهُ لِلّهِ، وَ لا تَمْشِىَ اءمامَهُ وَ اِنْ كانَتْ لَهُ حاجَةٌ سَبَقْتَ الْقَوْمَ إ لى خِدْمَتِهِ، وَ لا تَتَبَّرَمَنَّ مِنْ طُولِ صُحْبَتِهِ، فَاِنَّما هُوَ بِمَنْزِلَةِ الْنَّخْلَةِ، تَنْتَظِرُ ما سَقَطَ عَلَيْكَ مِنْه ا مَنْفَعَةً وَ اِذا جِئْتَ فَسَلِّمْ عَلَى الْقَوْمِ وَ خُصَّهُ بِالْتَّحِيَّةِ وَ احْفَظْهُ شاِهدا وَ غائِبا وَلْيَكُنْ ذلِكَ كُلُّهُ لِلّهِ، فَاِنَّ الْعالِمَ اءعْظَمُ اءجْرا مِنَ الصّائِمَ الْقائِمَ الُْمجاهِدِ فى سَبي لِ اللّهِ تَعالى وَ اِذا ماتَ الْعالِمُ انْثَلَمَتْ فِى الاْ سْلامِ ثُلْمَةٌ اِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ لا يَسُدُّها اِلاّ خَلَفٌ مِثلُهُوَ طالِبُ الْعِلْمِ تُشَيِّعُهُ الْمَلائِكَةُ مِنَ السَّماءِ.|
(( از جمله رعايت حقوق عالم آن است كه بر او سؤ ال بسيار نكنى و در جواب با او عناد نورزى و بر او پافشارى ننمائى هنگامى كه كسل وخسته باشد و جامه او را نگيرى هنگامى كه برخيزد و به او با دستت اشاره نكنى و نزد او رازى را افشا ننمايى . در نزد او از كسى غيبت مكن و خطا و لغزش او را جستجو مكن . زيرا اگر لغزش و خطا نمود انتظار بازگشت و جبران آن را داشته باش و عذرش را بپذير.
و از حق عالم آن است كه او را براى خدا توقير و تعظيم كنى و جلوتر از او قدم بر ندارى و اگر او را حاجتى بود، پيش از همه قوم و جماعت به خدمت آن بپردازى .