پایگاه تخصصی فقه هنر

نقاشی و مجسمه سازی در آینه فقه-ج1-ص17

همه‌ مسلمانان‌ پدران‌ و مادران‌ خود را به‌ ياد مي‌آوردند كه‌ در مقابل‌ صورتها و تمثال‌ها تعظيم‌ و كرنش‌ مي‌كردند. از اين‌ رو وجود مجسمه‌ و امثال‌ آن‌ به‌ هر صورت‌ مي‌توانست‌ حسن‌ تعظيم‌ در بيننده‌ برانگيزد. ولي‌ انسان‌ امروز، صورتگري‌ را به‌ عنوان‌ يك‌ فعاليت‌ هنري‌ تلقي‌ مي‌كند و گرايش‌ هنري‌ يكي‌ از گرايش‌هاي‌ متعالي‌ انسان‌ است‌ كه‌ نه‌ تنها با تعالي‌ و تكامل‌ روح‌ انساني‌ هيچ‌ منافاتي‌ ندارد، بلكه‌ مي‌تواند با جلب‌ توجه‌ انسان‌ به‌ جمال‌ و زيبايي‌ او را به‌ جميل‌ترين‌ جمال‌ هستي‌ يعني‌ ذات‌ مقدس‌ پروردگار متوجه‌ سازد.

انسان‌ امروز با خلق‌ صورت‌ و تمثال‌ به‌ سوي‌ مقصدي‌ حركت‌ مي‌كند كه‌ انسان‌ عصر تشريع‌ با صورتگري‌ و پيكرتراشي‌ از آن‌ دور مي‌شد. بنابراين‌ به‌ جاست‌ كه‌ بگوييم‌ به‌ همان‌ دليلي‌ كه‌ صورتگري‌ در عصر تشريع‌ تحريم‌ شده‌ در عصر حاضر تجويز مي‌شود.


1. رك؛ آلوسي، روح‌ المعاني، ج‌ 22، ص‌ 119 قرطبي، جامع‌ الاحكام، ج‌ 14، ص‌ 272.

2. تبيان، ج‌ 1، ص‌ 263.

3. مجمع‌ البيان، ج‌ 1، ص‌ 109

4. نهايه، ص‌ 363.

5. رك؛ مكاسب‌ محرمه، ج‌ 1، ص‌ 255.

6. رك؛ مصباح‌ الفقاهه؛ ج‌ 1، ص‌ 220.

7. رك؛ ابوالفتح‌ خوارزمي، المغرب، ماده‌ صور و مثل‌ و طريحي، مجمع‌ البحرين‌ و سيدجواد جبل‌ عاملي، مفتاح‌ الكرامه، ج‌ 4، ص‌ 47 و علامه‌ مجلسي، بحار الانوار، ج‌ 83. ص‌ 5 – 243 و عيني، عمده` القاري، ج‌ 22، ص‌ 70 و ابن‌ عابدين، حاشيه‌ رد المختار، ج‌ 1، ص‌ 435.

8. رك؛ ابن‌ ادريس، سرائر، ج‌ 2، ص‌ 215، و شهيد ثاني، مسالك، ج‌ 3، ص‌ 126 و شرح‌ لمعه، ج‌ 3، ص‌ 212 و محقق‌ كركي، جامع‌ المقاصد ج‌ 4، ص‌ 23 و نراقي، مستند الشيعه، ج‌ 14، ص‌ 9 – 108، و محدث‌ بحراني، حدايق، ج‌ 18، ص‌ 100 و صاحب‌ رياضي، رياضي، ج‌ 5، ص‌ 20 و 21 و سيدجواد عاملي، مفتاح‌ الكرامه، ج‌ 4 و ص‌ 48، و شيخ‌ انصاري، مكاسب، ص‌ 23

9. رك؛ مفيد. مقنعه، ص‌ 587 و سلار، مراسم، ص‌ 170، و محقق‌ شرايع، ص‌ 264 و مختصر، ص‌ 196 و علامه، قواعد، ج‌ 1، ص‌ 120 و شهيد اول، دروس، ج‌ 3، ص‌ 163.

10. مفتاح‌ الكرامه، ج‌ 4، ص‌ 50، و جواهر الكلام، ج‌ 22، ص‌ 41.

11. مفتاح‌ الكرامه، ج‌ 4، ص‌ 50.

12. رك؛ رياضي، ج‌ 5، ص‌ 19، و جامع‌ المقاصد، ج‌ 4، ص‌ 23 و مجمع‌ القائده` و البرهان، ج‌ 8، ص‌ 54، جواهر الكلام، ج‌ 22، ص‌ 41.

13. رك؛ كفايه، ص‌ 85، و جامع‌ المقاصد، ج‌ 4، ص‌ 23 و مفتاح‌ الكرامه، ج‌ 4، ص‌ 48 و روح‌ المعاني، ج‌ 22، ص‌ 119 و عمده`القاري‌ ج‌ 22، ص‌ 70 و جواهر الاكليل، ج‌ 1، ص‌ 326.

14. محاسن، ج‌ 1، ص‌ 453، ب‌ 5 ح‌ 33.

15. سورهِ سباء، آيهِ 13.

16. وسائل‌ الشيعه، ج‌ 12، ص‌ 220، ب‌ 94، ج‌ 1.

17. رك؛ وسائل‌ الشيعه، ج‌ 3، ص‌ 560 و 561، ج‌ 2 و 5 و ج‌ 12، ص‌ 220 و 221، ح‌ 6 و 7 و 8 و صحيح‌ بخاري، ج‌ 7، ص‌ 307، ب‌ 508، ح‌ 836 و ص‌ 310، ب‌ 516، ح‌ 847.

18. وسائل‌ الشيعه، ج‌ 3. ص‌ 562، ب‌ 3، ح‌ 12.

19. محاسن، ج‌ 2، ض‌ 453، باب‌ 5، ح‌ 34.

20. رك؛ محاسن، ج‌ 2، ص‌ 453 ب5، ج‌ 35 و صحيح‌ مسلم، ج‌ 2، ص‌ 666، كتاب‌ الجنائز باب‌ 31 ح‌ 969.

21. مكاسب‌ محرمه، ج‌ 1، ص‌ 9 – 258.

22. فتح‌ الباري، ج‌ 10، ص‌ 470.

23. معاني‌ الاخبار، ص‌ 181.

24. وسائل‌ الشيعه، ج‌ 3، ص‌ 562، ب‌ 3، ح‌ 9.

25. محاسن‌ برقي، ج‌ 2، ص‌ 456، باب‌ 5، ح‌ 46.

26. همان‌ ص‌ 561، ح‌ 3 و ص‌ 563، ح‌ 14.

27. محاسن، ج‌ 2، ص‌ 454، ب‌ 5، ح‌ 38.

28. محاسن، ج‌ 2، ص‌ 458، ب‌ 5، ح‌ 54.

29. رك؛ سيد محمد صدر، ماوراء الفقه، ج‌ 1، ص‌ 138.