حرمت مجسمه سازی و نقاشی-ج1-ص14

بيشتر شارحان مكاسب شيخ، درصدد اصلاح نسخه و عبارت برآمده اند.

شهيدى در هدايت الطالب، (حمل) معنى كرده و مى نويسد:

(مراد، حمل و نقل صورت و تمثالهايى است كه ساختن و ايجاد كردن آنها حرام است، مانند صورت و تمثال جانداران138.)

احتمال داده است كه: عطف (الاصنام) بر (التصاوير) تفسيرى باشد، بنابراين مراد از تصاوير، همان مجسمه بتها خواهد بود.

وى نسخه (عمل) را اشتباه شمرده، به اين دليل كه (عمل) كه به معناى ساختن است، با خنزير، مردار و خون، سازگارى ندارد، چون بر اينها (عمل) صادق نيست.

سيد يزدى، در حاشيه مكاسب 139 نسخه را (عمل) معنى كرده و در مقام تصحيح معناى عبارت نوشته است:

چون به مانند خنزير و مردار و خون، عمل و كار تعلق نمى گيرد، امكان دارد مراد از (عمل)، (حمل) باشد و اظهار تمايل به صحت نسخه حمل كرده است.

آقاى خوئى و بعضى از شاگردان140 ايشان، نسخه را (عمل) معنى كرده اند و در توجيه عطف خنزير و ميتة و مانند آن بر تصاوير، محتاجِ به اعمال عنايت شده اند و نوشته اند: نسبت به خنزير و مردار، عمل مناسب با آنها مراد است.

ولكن نسخه، چه (عمل) باشد يا (حمل) ظهور و دلالتش بر حرمت مجسمه سازى و تصوير مسلّم است. امّا اگر (حمل) باشد، چنانكه حرمت اصل تصوير ثابت مى شود، دليلِ بر حرام بودن نگهدارى نيز خواهد بود. از آن جايى كه نگهدارى را جايز مى دانند، اين حديث حمل بر كراهت خواهد شد.

لكن، با توجه به آنچه در رابطه با ضعف و اشكال سندى بيان كرديم، حديث از نظر سندى صلاحيت و حجيت براى اثبات حكم شرعى ندارد. از نظر دلالتى هم بر فرض چشم پوشى از ضعف سندى، ممكن است مراد از تصاوير، هياكل عبادت و مجسمه بتهاى مورد پرستش باشد، همان گونه كه امام و شهيدى نيز احتمال داده اند. آن گاه با نسخه (حمل) نيز بسيار موافق و سازگار خواهد بود. چون حمل و نقل مجسمه بتها و هياكل عبادت، مثل ساخت آنها حرام و ممنوع است.