حرمت مجسمه سازی و نقاشی-ج1-ص2

چنانكه از عبارات مفتاح الكرامة، جواهر الكلام و مصباح الفقاهه، استفاده مى شود براى اين رأى به رواياتى تمسك و استدلال شده است، از جمله:

1. روايت ابى بصير در مورد نهى و منع از تزيين خانه ها به تصوير: مجسمه و عكس.

2. روايت ابن قدّاح كه گزارش مى دهد از شكستن مجسمه ها توسط حضرت امير، به فرمان حضرت رسول(ص).

3. روايت اصبغ بن نباته، در منع از تجديد قبرها و تمثيل مثالها كه برابر اين روايت، انجام اين كارها، سبب خروج از اسلام مى شود.

4. روايت سكونى كه گزارش مى دهد از فرمان رسول خدا(ص) مبنى بر از بين بردن صورتها كه اين فرمان توسط حضرت امير(ع) اجرا مى شود.

5 . روايت محمدبن مسلم كه گزارش مى دهد از منع حضرت امير(ع) از عمل تصوير.

6. رواياتى كه دلالت مى كنند بر وارد شدن فرشتگان به داخل خانه اى كه در آن صورت و تمثال باشد.

يادآورى: در جوامع روايى و صحاح اهل سنت نيز، اخبار بسيارى نقل شده كه ممكن است از آنها نيز حرمت تصوير، مطلقا، استفاده شود.

بر استدلالِ به اين روايات، براى حكمِ به حرمت تصوير، مطلقاً، چه مجسمه چه نقش، چه موجود جاندار و چه بى جان، اشكالاتى شده است:

1. همه اين رواياتى كه در اين مسأله بدانها تمسك شده، روى مبناى بعضى از محققان، از نظر سندى ضعيف و غيردرخور اعتمادند، يا به خاطر ارسال يا جهالت و يا تضعيف صريح. بر مبناى برخى از علما، پاره اى از اين روايات معتبر شناخته شده اند. با توجه به اين كه بحث و تحقيق درباره سند اين روايات، در دو مسأله: حرام بودن نقاشى و مجسمه سازى، به شرح خواهد آمد در آن جا ضعف سندى همه اين روايات، اثبات خواهد شد.

2 . با قطع نظر از اشكال سندى و يا بر فرض پذيرش حجيت بعضى از آن روايات، روى بعضى از مبانى كه بيان خواهيم كرد، استدلال به اين روايات، از جهت دلالت مخدوش و مورد اشكال است.

بحثِ از اشكال دلالى اين أخبار را نيز به شرح در مسأله حرمت نقاشى و مسأله حرمت مجسمه سازى مطرح خواهيم كرد.

3. با قطع نظر از اشكال سندى و مناقشه دلالى و بر فرض پذيرش تمام بودن سند و دلالت، معارض دارند; زيرا رواياتى داريم كه از نظر سند و دلالت، از اين روايات قوى تر و روشن تر و از جهت شمار، بيشتر و با قواعد و اصول فقهى و مذاق شرع و سيره متشرعه و اعتبار، سازگارترند.

اين روايات، دلالت بر جواز تصوير موجودات غير جاندار دارند، چه مجسمه، چه نقش.

روشن است كه اخبار منع، با همه ضعف و اشكالهاى سندى و دلالتى كه دارند، صلاحيتِ تعارضِ با اين همه روايات فراوان معتبر و روشن و برابر با مذاق فقه و شرع و متشرعه را نخواهند داشت. در مقام تعارض، اخبار منع، طرح و به روايات جواز، عمل مى شود.

4. بر فرض اين كه بپذيريم اخبار نهى و منعِ از مطلق تصوير، صلاحيت معارضه با اخبار جواز را دارند، با توجه به اين كه أخبار منع، اطلاق و عموم دارند و از هر نوع مجسمه سازى و نقاشى نهى مى كنند و اخبار جواز، خاص هستند و موجودات بى جان را جايز مى دانند، تعارض بين اين دو دسته از اخبار، از نوع تعارض بين عام و خاص و مطلق و مقيد است و مقتضاى قاعده مسلّم اصولى و علمى اين است كه عمومات و مطلقات منع را توسط اخبار جواز تخصيص و تقييد بزنيم و در نتيجه، اخبار جواز را مقدم بداريم و به آنها عمل كنيم.