حکم نقاشی و مجسمه سازی از نگاه شریعت (2)-ج1-ص23

از امام سؤال كردم: درخانه اى تصوير پرنده يا ماهى يا نظير آنها وجود داردواهل خانه با آن بازى مى كند، آيا نماز در چنين خانه اى جايز است؟ امام درپاسخ فرمود:(خير; مگر سرش را قطع كند يا آن را نابود سازد و اگر درچنين مكانىنماز بخواند اعاده واجب نيست. (53)

از اين كه امام (ع) مطلقاً به نابودى تصاوير فرمان نداده است مى توان آن راقرينه برجواز نگهدارى و بقاى تصاوير دانست.

اشكال: شايد مقصود از (صورت) دراين روايت نقاشى باشد نه مجسمه.

جواب: چنان كه استاد بزرگوار ما امام خمينى فرموده است:

بعيد نيست اين روايت در مجسمه ظهور داشته باشد; زيرا ظاهر روايت اين است كهاهل خانه با خود تصوير نه با چيزى كه در آن است بازى مى كنند و اين بازى بابازى با مجسمه سازگار نيست; بلكه ظاهر از عبارت (فيه صورة طير او سمكة) ايناست كه خود صورت پرنده يا ماهى در آن خانه است نه آن كه درخانه چيزى است كهبرروى آن اين تصاوير است. دقت كنيد . چنان كه عبارت (ويقطع راسه) نشانگرمجسمه بودن است نه نقاشى.

اگر در آنچه گفته شد مناقشه شود در اطلاق اين روايت جاى شبهه نيست. بنا براينبه استناد اطلاق افزون بر تصاوير، شامل مجسمه نيز مى شود. چنان كه بدون شبههامام امضاء كرده و اجازه داده كه اهل خانه با اين مجسمه ها بازى كنند. بنا براين جواز نگهدارى و بازى با آنها مفروغ عنه بوده است. (54)

روايت چهارم: روايتى درقرب الاسناد است با سند مذكور از امام موسى بن جعفر(ع)

آمده است :

از امام (ع) پرسيدم: مردى بدون آگاهى درخانه يا در لباسى نماز خوانده كه دربردارندهٌ تصاوير بوده آنگاه از وجود تصاوير با خبرشده آيا براو قضا واجباست؟ امام (ع) پاسخ فرمود: هرگاه از وجود تصاوير بى خبر باشد چيزى براو نيست،اما چون آگاه شود بايد لباس را درآورد و سرمجسمه ها را بشكند. (55)

استدلال به اين روايت براين مبنا است كه فرمان به كندن لباس و شكستن سرمجسمه هابه خاطر مكان نماز است نه به خاطر وجوب، چنان كه هويداست به ويژه آن كه فرمانبه شكستن دركنار فرمان به كندن لباس آمده است; بنابر اين با صرف نظر از نماز،اين روايت برجواز نگهدارى مجسمه ها و تصاوير دلالت مى كند.

روايت پنجم: شيخ طوسى درتهذيب به اسناد خود از حسين بن سعيد از قصاله از حسين(يعنى ابن عثمان) از ابن مسكان، از حلبى روايت كرده كه گفت: امام صادق(ع)

فرمود:

گاه براى نماز برمى خيزم و در مقابل من متكايى است كه برروى آن تصاوير پرندهاست. برروى آن پارچه اى مى افكنم.) (56) ليكن اين روايت ظهور در غير مجسمه يعنىتصاوير دارد.(56)