پژوهشی در غنا از نگاه قرآن و روایات تفسیری-ج1-ص127

بودن را، باز دارندگى از راه خدا و ارتكاب معصيت خدا مى داند. بر اين اساس در صورتى كه حديثى از نظر كيفى انسان را از راه خدا باز دارد عنوان لهوالحديث بر آن منطبق خواهد بود.

با اين همه آنچه بيان شد توجيه كلام شيخ طوسى است. امّا وى تصريح نكرده است كه لهوالحديث شامل حديثى مى شود كه از حيث كيفيّت نيز لهو باشد، هر چند از حيث محتوا لهو نباشد.

براساس آنچه گذشت مناسب است لهوالحديث به گونه اى تعريف شود كه جامع افراد و مانع اغيار باشد و آن اين است كه گفته شود: لهو الحديث هرگونه سخن و كلام لهوى است كه از طريق محتوا يا كيفيّت انسان را از راه خدا باز دارد.

در تعريف منتخب چند ويژگى مورد توجّه است:

1. لهوالحديث از باب اضافه صفت به موصوف تنها كلام و سخن متّصف به لهو را شامل مى شود و شامل لهو به معناى مطلق آن نمى شود.

2. بر اساس تعريف يادشده، حديث لهو تنها آن نيست كه از حيث محتوا لهو باشد، بلكه اگر سخنى از حيث كيفيّت لهو باشد، نيز عنوان لهوالحديث بر آن صدق خواهد كرد.

3. تعريف يادشده با توجّه به كلام خدا براى لهوالحديث آمده است; زيرا در آيه مورد بحث، لهوالحديث از آن رو مورد توبيخ قرار گرفته است كه موجب بازدارندگى و گمراهى از راه خدا مى شود: «لِيُضِلَّ عَن سَبيلِ اللّهِ…».

معناى جامعى كه نقل شد برخى از مواردى را كه مفسّران و فقيهان براى لهوالحديث نقل كرده اند شامل مى شود، نه همه آنها را و آن مواردى است كه به نوعى به كلام و سخن و صداى انسان باز گردد. همچنين لهوالحديث از آن رو شامل غنا مى شود كه غنا از حيث كيفيّت، فسادآور و گمراه كننده است، هرچند ممكن است كه از حيث محتوا فسادآور نباشد.