پژوهشی در غنا از نگاه قرآن و روایات تفسیری-ج1-ص100

مفهوم و مدلول باطل اند، امّا آواز غنايى كه از حيث كيفيّت باطل است، همواره داراى مفهوم و محتواى باطل نيست، بلكه چه بسا ممكن است كلام هاى غنايى از مدلول و مفهوم حقّى برخوردار باشد; از اين رو نمى توان گفت كه قول زور به صورت مطلق شامل غنا مى شود، بلكه لازم است كه غنا به دو قسم تقسيم شود ; يك قسم غنايى كه داراى مدلول باطل است و قسم ديگر غنايى كه داراى مدلول باطل نيست و تنها آن غنايى حرام خواهد بود كه مدلول باطل داشته باشد.

بايد گفت: امامان معصوم قول زور را بر غنا منطبق كرده اند و از اين برمى آيد كه افزون بر مفهوم باطل، كيفيّت غنايى نيز مورد توجّه آنها بوده است; يعنى حرمت آواز داراى غنا (على سبيل منع الخلو) ممكن است از دو جهت باشد: يكى از جهت كيفيّت و آن صوتى است كه داراى ترجيع و خفّت آور باشد; بنابراين اگر صدايى كيفيّت غنايى داشته باشد، باطل است و مصداق قول زور خواهد شد، هرچند از نظر محتوا مشتمل بر باطل نباشد. ديگرى از جهت اشتمال آن بر باطل است، هرچند ممكن است كيفيّت غنايى نداشته باشد.

به همين دليل صاحب جواهر(قدس سره)، كيفيّت غنايى را مصداق قول زور دانسته است.(1) امام خمينى(قدس سره)افزون بر آنكه قول زور را شامل باطلى مى داند كه از حيث مدلول باطل است، مانند: دروغ، شهادت باطل و افترا، شامل باطلى كه از حيث كيفيّت باطل است; مانند غنا نيز مى داند.(2)

در آيه مزبور امر «اجتنبوا» چنان كه براى اجتناب از بت ها به كار رفته است