پژوهشی در غنا از نگاه قرآن و روایات تفسیری-ج1-ص78

نظير آيه يادشده كه از استفهام معناى نهى اراده شده است در قرآن زياد به كار رفته است; براى نمونه، خداوند خطاب به مؤمنان مى گويد:

«إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَـنُ أَن يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَ وَةَ وَالْبَغْضَآءَ فِى الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَن ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلَوةِ فَهَلْ أَنتُم مُنتَهُونَ»;(1)شيطان مى خواهد به وسيله شراب و قمار در ميان شما عداوت و كينه ايجاد كند و شما را از ياد خدا و از نماز باز دارد، آيا خوددارى خواهيد كرد؟

جمله «فَهَلْ أَنتُم مُنتَهُونَ» سؤال است، امّا هدف از آن نهى است; يعنى شما بايد از عداوت، بغضاء، خمر، قمار، دور ماندن از ذكر خدا و ترك نماز، پرهيز كنيد.

نهى استفهامى، بيانگر آن است كه زشتى عمل براى مكلّف آشكار است و در حقيقت، نهى به زبان استفهام، نوعى تهديد مخاطب است كه چون مى داند آن عمل قبيح است پس نبايد آن را انجام دهد.

بديهى است نهى به زبان استفهام در دلالت بر حرمت، قوى تر است تا به كارگيرى صيغه لاتفعل يا ماده نهى (انتهوا).

از جمله شيوه هاى نهى از غنا، استفاده از فعل نفى است; مانند: «وَ الَّذِينَ لاَ يَشْهَدُونَ الزُّورَ».(2)

جمله «لايشهدون» فعل نفى است، امّا مراد از آن نهى است; يعنى مؤمنان نبايد شاهد زور و غنا باشند يا آنكه مؤمنان نبايد گواهى باطل و خلاف حق بدهند.

اين شيوه نيز در قرآن مجيد فراوان به كار رفته است; مانند اينكه خداوند از