پژوهشی در غنا از نگاه قرآن و روایات تفسیری-ج1-ص62

مخاطب شود; به گونه اى كه رفتارهاى خلاف شأن و غيرعادى از او صادر گردد. بيان معناى طرب به طور مفصّل گذشت.

اكنون بايد روشن شود كه صداى طرب آور چگونه تشخيص داده مى شود، يا به تعبيرى راه هاى تشخيص آواز طرب آور چيست؟ تنها راه تشخيص آواز غنايى اين نيست كه بالفعل طرب آور باشد، بلكه ممكن است صدايى فى الجمله طرب آور باشد; يعنى شأن و اقتضاى طرب آورى را داشته باشد، يا آنكه عرف آن صدا را طرب آور بداند، يا آنكه ممكن است آوازى فى الجمله طرب آور باشد، هرچند براى برخى طرب آور نباشد; از اين رو سه راه براى تشخيص طرب آورى هر آوازى وجود دارد: 1.صدايى كه فى الجمله خفّت آور باشد; 2. صدايى كه بالفعل طرب ايجاد كند; 3. طرب عرفى، بدان معنا كه عرف طرب آورى آن را تشخيص دهد.

مراد از طرب شأنى در تعريف غنا، اين است كه آواز، شأنيّت و اقتضاى ايجاد طرب را داشته باشد، گرچه در حال حاضر به هر دليلى ازجمله وجود موانع، نسبت به برخى افراد طرب آور نباشد و آثار آن مانند سبكسرى و كاهش رفتار عاقلانه آشكار نشود.

بر اين اساس حكم حرمت غنا به طبيعت آواز طرب آور تعلّق گرفته است، چنان كه شارع حكم به حرمت طبيعت خمر مسكرى كرده است كه شأن و اقتضاى مست كنندگى را دارد و اين حكم منافاتى با مسكرنبودن مقدار اندك آن ندارد; بنابراين همان گونه كه مقدار زياد آن حرام است، مقدار اندك آن نيز حرام خواهد بود. در غنا نيز طبيعت و ماهيّت صداى داراى ترجيع و طرب آور حرام است و اين