پژوهشی در غنا از نگاه قرآن و روایات تفسیری-ج1-ص60

تحقّق موضوع غنا هست، ولى شرط كافى نيست.

همچنين رواياتى كه به قرائت قرآن با صداى داراى ترجيع دعوت مى كند. مى تواند مؤيّد آن باشد كه صداى داراى ترجيع به تنهايى در حكم غنا نيست; چنان كه ابوبصير از امام باقر(عليه السلام) نقل مى كند كه آن حضرت فرمود:

«و رجّع بالقرآن صوتك فان الله عز و جل يحب الصوت الحسن يرجع فيه ترجيعاً»:(1) در قرائت قرآن صدايت را ترجيع بده; پس به درستى كه خداى عزّوجلّ دوست دارد صداى نيكويى را كه ترجيع داده مى شود ترجيع دادنى.

اين روايت به صراحت دلالت دارد بر اينكه قرائت با ترجيع مطلوب و مستحب است و مى توان ادّعا كرد كه با ترجيع به تنهايى، موضوع غنا تحقّق پيدا نمى كند. بهويژه آنكه مفاد روايتى كه امام صادق(عليه السلام) از قول پيامبر(صلى الله عليه وآله) نقل مى كند بيانگر آن است كه ترجيع داراى مراتب است و مرتبه حرام آن، مرتبه اى است كه به حدّ غنا برسد. پيامبر(صلى الله عليه وآله) در اين حديث مى فرمايد:

«اقرئو القرآن بألحان العرب و أصواتها و إيّاكم و لحون أهل الفسق و أهل الكبائر و سيجيئى من بعدى أقوام يرجّعون القرآن ترجيع الغناء…»:(2) قرآن را با لحن هاى عرب قرائت كنيد و از لحن هاى اهل فسق و گناهان كبيره بپرهيزيد، البتّه پس از من مردمانى خواهند آمد كه قرآن را با ترجيع غنايى … قرائت مى كنند… .

روشن است كه تقييد ترجيع به ترجيع غنايى، بيانگر آن است كه مرحله اى از ترجيع هست كه داراى ويژگى غنايى نيست.

هرچند در سند روايت يكم على بن حمزه بطائنى وجود دارد كه عالمان رجال