پژوهشی در غنا از نگاه قرآن و روایات تفسیری-ج1-ص51

فرح و شادى حاصل از بعضى مشروبات شادى آور كه به حدّ زوال عقل نرسد، اشكالى ندارد.

با اين همه، وى معتقد است كه صداى خالى از تناسب (غيرمنطبق بر فنون علم موسيقى) غنا نيست، هرچند موجب طرب شده و به آن قصد لهو شود، چنان كه به مجرّد تحريك اوتار، ضرب اطلاق نمى گردد و حرام نخواهد بود، يا آنكه مجرد تحريك اعضا، مادامى كه تناسب اعضا نباشد، رقص ناميده نمى شود، و برعكس اگر صداى زشتى باشد ولى متناسب با فنون موسيقى قرائت شود، هرچند آن صدا طرب آور نباشد، غنا خواهد بود.(1)

آنچه شيخ محمّدرضا آل الشيخ در توضيحات و نيز تعريف خود آورده است، افزون بر تعارض، داراى چند اشكال است:

1. نام برده در تعريف خود، صداى متناسب را به گونه مطلق آورده است (إنّ الغنا، هو الصوت المتناسب…)، حال آنكه صداى متناسب به صورت مطلق، شامل صداى انسان، حيوان و ابزار و آلات لهو مى شود، با آنكه صداى حيوان و صداى مربوط به ابزار موسيقى، از موضوع غنا خارج است. تعبير يادشده مى تواند براى تعريف موسيقى مناسب باشد.

2. در اين تعريف تنها به صدايى كه شأن ايجاد طرب را دارد اشاره شده است و به انواع ديگر طرب مانند طرب بالفعل و طرب فى الجمله اشاره اى نشده است.

3. اين ادّعا كه متناسب بودن، تنها سبب نيكويى در مركّبات است، از جميع جهات تمام نيست; زيرا صداى زشت، خشن و دور از رقّت و لطافت، هيچ گاه نيكو نمى شود، هرچند داراى تناسب باشد; بنابراين تناسب صدا، تنها علّت نيكويى آن