پژوهشی در غنا از نگاه قرآن و روایات تفسیری-ج1-ص47

امام خمينى در تحرير الوسيله ضمن پذيرش نظر مشهور در صدر تعريف خود، تناسب آواز با مجالس لهو را به تعريف خود ضميمه كرده، مى گويد:

غنا، كشيدن و ترجيع صدا با كيفيّت خاص طرب آور و متناسب با مجالس و محافل طرب و ابزار و اعمال لهو است (هو مدّه وترجيعه بكيفيّة خاصّة مطربة تناسب مجالس ومحافل الطرب وآلات اللّهو والملاهى).(1)

تعريف امام خمينى مركّب از دو بخش است; در بخش نخست فرموده است: «هو مدّه وترجيعه بكيفيّة خاصّة مطربة…». اين بخش از تعريف، بيان تعريف مشهور است; يعنى امام خمينى در بخش نخست تعريف خود، موضوع غنا را صداى داراى ترجيع و اطراب مى داند، امّا ايشان به اين بيان اكتفا نكرده است و در بخش دوم تعريف خود، تناسب آواز با مجالس لهو را به عنوان قيد صداى طرب آور در موضوع غنا اضافه مى كند و مى گويد: «تناسب مجالس ومحافل الطرب وآداب اللّهو والملاهى».

معناى منطوق بيان امام خمينى اين است كه هنگامى صداى داراى ترجيع و طرب آور غناست كه متناسب با مجالس لهو، طرب و براساس آداب لهو و ملاهى خوانده شود; پس اگر ويژگى تناسب با مجالس و آداب لهو را نداشته باشد، حرام نخواهد بود. در نقد اين بيان بايد گفت:

1. تناسب آواز با مجالس لهو، موضوعى مستقل براى لهو و لغو است; به عبارت ديگر براى اثبات حرمت صدايى كه مناسب مجالس لهو است، نيازى