پژوهشی در غنا از نگاه قرآن و روایات تفسیری-ج1-ص25

الف) اصوات موزون و زيبا كه از انسان خواننده آگاه و داراى احساسات به وجود مى آيد.

ب) اصوات موزون و جذّاب كه به وسيله ابزار مخصوص كه با فكر و دست بشرى ساخته شده است، بروز مى كند.

ج) اصوات موزون و زيبا كه از جان داران مانند پرندگان خوش خوان (فاخته و بلبل) به وجود مى آيد.

د) اصوات موزون كه از حركات اجزاى طبيعت شنيده مى شود، مانند: چشمه سارها، آبشارها و غير ذلك.(1)

از كلام ايشان استفاده مى شود كه نام برده بر اين باور است كه موسيقى داراى دو قسم طبيعى و هنرى است.

موسيقى طبيعى، آهنگ هاى برخاسته از طبيعت است; مانند: نواى جويبارها، آبشارها، صداى وزش بادها در برخورد با درختان و نواى پرندگان خوش خوان. و مراد از موسيقى هنرى، آهنگ هاى موزون و زيبايى است كه به وسيله صداى انسان يا ابزار موسيقى، مانند: تار، سنتور و… پديد مى آيد. بديهى است انسان ها از راه استعدادهاى هنرى خود در ايده پردازى، پيدايش و شكل گيرى مراتب و انواع موسيقى نقش ايفا مى كنند.

برخى از انديشمندان نقل كرده اند كه موسيقى حقيقتى است كه بر كلّ نظام آفرينش حاكم است. بر اساس ديدگاه آنان، انسان ها، با صفاى جوهر نَفْس و پاكى قلب مى توانند نغمه هاى افلاك و صداى حركت هاى ستارگان را بشنوند.(2)

صدرالمتألّهين مى گويد:

به اسطوانه هاى حكمت مانند افلاطون، نسبت داده شده است كه آنان