پایگاه تخصصی فقه هنر

پژوهشی در غنا از نگاه قرآن و روایات تفسیری-ج1-ص15

مقدّمه مؤلّف

غنا و موسيقى بيشتر موارد در كنار هم به كار مى روند; از همين رو اين ذهنيّت پديد آمده است كه آن دو مترادف اند و از حيث معنا يكى هستند، حال آنكه غنا و موسيقى چنان كه از حيث مفهوم و مصداق متفاوت اند، در بسيارى از موارد جداى از هم مورد استفاده واقع مى شوند. در برخى از جوامع تنها از غنا استفاده مى كرده اند; چنان كه جرجى زيدان مى گويد:

عربِ جاهليّت شعر را بدون ساز و آواز مى خواندند و از آن لذّت مى بردند. نخست آهنگ حداء (آوازى كه براى راندن شتر خوانده مى شود) ميان عرب ها رواج يافت، سپس ترنيم(1) ميان آنان معمول شد و ترنيم را دو قسمت كردند; يكى ترنيم غنا كه در آن شعر را با آهنگ مى خواندند و ديگرى ترنيم تغبير (با غين و باء) كه مطالب نثر را با آهنگ مخصوصى مى خواندند.(2)

بر اساس تحقيق، غنا مربوط است به صداى انسان كه افزون بر معنادارى، نيكويى و ترجيع، طرب آور، به معناى عروض حالت سبكسرى و لغويّت، نيز باشد. حال آنكه موسيقى مقوله اى تشكيكى و داراى مراتب است و هر آوا و


1 . ترنيم به معناى ترجيع و نيكونمودن صدا با زير و بم دادن به آن در گلو است (زبيدى; تاج العروس; ج 16، ص 305. ابن منظور; لسان العرب; ج 12، ص 256).

2 . جرجى زيدان; تاريخ تمدن اسلام; ج 5، ص 40 – 41.